Binnen de cosmeticawereld hoor je iedereen erover praten; vrije radicalen. Ze zouden de boosdoeners zijn van het vroegtijdig verouderen van de huid. Allerlei cosmeticamerken adverteren met producten die vrije radicalen tegengaan. Maar wat zijn die vrije radicalen eigenlijk? Wat doen ze met de huid? En wat kun je ertegen doen?
Wat zijn vrije radicalen?
Vrije radicalen zijn kleine reactieve atomen die in ons lichaam voorkomen. Een atoom is van elk scheikundig element de kleinst herkenbare bouwsteen. Doorgaans beschikt een atoom over twee neutronen die aan elkaar gebonden zijn. Neutronen zijn deeltjes zonder elektrische lading die in de atoomkern voorkomen. Vrije radicalen beschikken echter over maar één neutron en hebben dus als het ware nog een ‘vrije plek’. Ze willen zich dan ook zo vlot mogelijk aan iets anders binden. Ons lichaam maakt zelf vrije radicalen aan met als doel dat er een balans ontstaat tussen vrije radicalen en ziekteverwekkers in het lichaam. Deze vrije radicalen komen vrij bij processen als celdelingen, eiwitomzetting, productie van energie, etc. De vrije radicalen binden zich aan de ziekteverwekkers en verlaten zo het lichaam.
Een teveel aan vrije radicalen
Wanneer er echter een explosieve groei aan vrije radicalen in ons lichaam plaatsvindt, kunnen er gezondheidsproblemen ontstaan. Een explosieve groei van vrije radicalen kan ontstaan door externe factoren als stress, ongezonde voeding, alcohol, roken, uv-straling en luchtverontreiniging. De vrije radicalen gaan zich dan anders gedragen en binden zich aan de eerste de beste cellen die ze tegenkomen; dus ook aan gezonde cellen. De chemische reactie die dan plaatsvindt heet ‘oxidatie’. De gezonde cellen raken beschadigd en ook omliggende cellen kunnen aangetast worden. Gezondheidsproblemen die hierdoor kunnen ontstaan zijn onder meer: staar, pigmentvlekken, reuma en kanker.
Voorbeelden van oxidatie zijn ook het roesten van ijzer, het bruin worden van een geschilde appel en het broos worden van een elastiekje dat in de zon heeft gelegen.
Effect van vrije radicalen op de huid
De gezonde huid beschikt over een goede natuurlijke bescherming tegen invloeden van buitenaf; de reinse barrière. Dit vliesje (membraan) ligt tussen de korrellaag en de doorschijnende laag in de opperhuid. Het regelt het natuurlijke vochtniveau van de huid en houdt stoffen die niet door de huid heen mogen dringen buiten. Toch blijkt dat hele kleine vloeibare en vaste deeltjes waaruit fijnstof (een vorm van luchtvervuiling) bestaat toch voor schade kunnen zorgen. Zeker wanneer de huid niet in optimale conditie is, zijn de gevolgen een stuk groter en ontstaan er vrije radicalen.
Ook UVA-stralen in zonlicht kunnen tot diep in de cellen van de lederhuid binnendringen en zijn daarmee belangrijke producenten van vrije radicalen die op de lange duur veel schade in de huid kunnen aanrichten. Ook het inademen van verontreinigde lucht en roken kunnen ervoor zorgen dat er vrije radicalen ontstaan. En ook via verkeerde voeding kunnen er te veel vrije radicalen vrijkomen in ons lichaam.
De effecten van vrije radicalen op de huid zijn dat het bindweefsel aangetast wordt, waardoor de huid zijn elasticiteit verliest en slapper wordt. De huid krijgt een doffe en grauw aanblik. Daarbij kan ook het DNA beschadigd worden, waardoor een snellere huidveroudering in de hand gewerkt wordt.
Hoe kunnen we de huid beschermen tegen vrije radicalen?
Het antwoord op deze vraag is: ‘met antioxidanten!’ Antioxidanten zijn moleculen die oxidatie tegengaan. Ze stoppen het vernielende domino-effect bij een explosie aan vrije radicalen door hun eigen elektronen los te laten op de vrije radicalen, zodat deze worden voorzien van hun missende elektron. De antioxidanten veranderen daarbij zelf niet in vrije radicalen. Ons lichaam kan zelf antioxidanten aanmaken, maar met het ouder worden werkt dit natuurlijk beschermingsmechanisme steeds minder goed. Dit kunnen we oplossen door onder meer voldoende antioxidanten via voeding binnen te krijgen. Er bestaan echter veel verschillende soorten antioxidanten met elk hun eigen werking en functie. Voorbeelden van antioxidanten zijn de vitamines E en C, bètacaroteen, het lichaamseigen glutathion, de spoorelementen seleen en zink en bioactieve stoffen als flavonoïden die in groente en fruit voorkomen.
De huid in optimale conditie houden
Als schoonheidsspecialiste kun je mensen helpen door ervoor te zorgen dat hun huid in optimale conditie blijft door schoonheidsbehandelingen te geven die perfect zijn afgestemd op de huid van de klant. Door middel van een goede reiniging van de huid zorg je ervoor dat de huid ontdaan wordt van vuil. Het is belangrijk om hierbij irriterende ingrediënten te vermijden, omdat deze de natuurlijke barrière van de huid kunnen beschadigen. Ook een exfoliërende behandeling is aan te raden. Hiermee worden dode huidcellen verwijderd en wordt de aanmaak van nieuwe huidcellen gestimuleerd. Verder zijn goede verzorgende crèmes die de natuurlijke barrière van de huid ondersteunen en versterken van belang. Ook een goede zonnebrandcrème met de juiste zonbeschermingsfactor (SPF) is essentieel voor een gezonde huid en niet alleen in de zomer, ook in de overige seizoenen kan de zon schade aanrichten!
Antioxidanten in cosmeticaproducten
Er verschijnen steeds meer cosmeticaproducten op de markt met antioxidanten. Ook zijn er steeds meer producten die worden aangeprezen als ‘anti-pollution’ product. Maar werken deze producten wel? Er moet op dit gebied nog veel onderzoek gedaan worden. Toch merken veel schoonheidsspecialisten in de dagelijkse praktijk dat producten met bepaalde antioxidanten goede resultaten bieden. De volgende antioxidanten worden gezien als het meest effectief in huidverzorging: vitamine A, E, C en co-enzym Q10.
Het is bij het selecteren van producten met antioxidanten belangrijk om erop te letten dat de concentratie aan antioxidanten hoog genoeg is. Let er bijvoorbeeld op dat de antioxidanten in het bovenste gedeelte van de ingrediëntenlijst staan. Dit zijn de ingrediënten die in de hoogste concentraties voorkomen in het product. Staan ze onderin in de ingrediëntenlijst, dan zijn de concentraties meestal zo laag dat ze geen effect hebben. Een ander aandachtspunt is dat antioxidanten beter werken als er meerdere soorten met elkaar gecombineerd worden binnen één product. Tot slot is het ook belangrijk dat producten met antioxidanten verpakt zijn in luchtdichte verpakkingen gezien ze gevoelig zijn voor licht en zuurstof.